Jakie są zalety polskich kolęd?

Trudno sobie wyobrazić Święta Bożego Narodzenia bez śpiewania kolęd, są one ich nieodłączną częścią. Są to proste utwory, ale bardzo emocjonalne, dlatego wszyscy chętnie je śpiewają. Autorzy kolęd często są nieznani, ponieważ nie zachowały się żadne rękopisy wskazujące na ich autorstwo. Kolędy wypełniają ciszę, rozweselają i łączą pokolenia.

Kolędy - podstawowe informacje

Wyraz kolęda wywodzi się od łacińskiego słowa "calendae", który oznaczał pierwszy dzień miesiąca. W kościele katolickim polskie kolędy są wykonywane od "pasterki", która odbywa się o północy z 24 na 25 grudnia do 6 stycznia Święta Chrztu Pańskiego. Nie ma oczywiście jednoznacznej granicy, do kiedy można śpiewać kolędy, zależy to w głównej mierze od nas samych. Pastorałki są oparte na motywach życia codziennego, dlatego nie są traktowane jako pieśni religijne i zazwyczaj nie są wykonywane na nabożeństwach.

Pierwsza polska kolęda pochodzi z 1424 roku, jej tekst zaczyna się od słów "Zdrów bądź, Królu anjelski". Natomiast najsłynniejszą kolędą na świecie jest "Cicha Noc". Jej powstanie było niejako przypadkowe, ponieważ pierwszy raz odśpiewał ją w 1818 roku w towarzystwie gitary ksiądz Joseph Mohr razem z organistą w małym austriackim miasteczku w Alpach, kiedy to zepsuły się kościelne organy. Człowiek, który przyjechał naprawić organy, zainteresował się kolędą i zabrał ją ze sobą do Tyrolu, gdzie została rozpowszechniona. Pieśń jest napisana w języku niemieckim, wzorowana jest na melodiach ludowych przypominających melodie grane na dudach przez sycylijskich pasterzy, jej magii trudno się oprzeć. Jest znana na całym świecie i przetłumaczono ją na ponad 300 języków.

Kolędy - historia powstania

Kolędy mają swoje źródło w obchodach 1 stycznia, święto to zaczęło się 153 lata p.n.e., kiedy to tego dnia konsulowie rzymscy obejmowali urząd. Z tej okazji śpiewano pieśni, ponieważ dzień ten został oficjalnie ogłoszony przez Juliusza Cezara początkiem roku administracyjnego. Kolędy w takim rozumieniu jak obecnie, jako pieśni religijne utrwaliły się wraz z umocnieniem się chrześcijaństwa. Początkowo kolędy były śpiewane wyłącznie po łacinie, obejmowały między innymi takie gatunki muzyczne, jak antyfony, tropy, hymny i pieśni. Inspiracje do nich stanowiły Ewangelie św. Łukasza i Jana. Z czasem wzorowano się na apokryfach oraz literaturze średniowiecznej i teatrze. Dopiero w wieku XVIII kolędy zaczęły być kojarzone wyłącznie jako pieśni bożonarodzeniowe.

Jedna z bardziej znanych polskich kolęd "W żłobie leży" została utworzona przez Piotra Skargę w rytm melodii poloneza na uroczystość koronacji Władysława IV. Inni znani twórcy kolęd to Mikołaj Sęp Szarzyński, Andrzej Morsztyn czy Feliks Nowowiejski. Fryderyk Chopin skomponował kolędę "Lulajże Jezuniu", stanowi ona część Scherzo h-moll op. 20. Wiele współczesnych kolęd jest autorstwa Witolda Lutosławskiego.

Nasz kraj jest wyjątkowym miejscem, jeśli chodzi o ilość zachowanych kolęd, ponieważ razem z pastorałkami zgromadzono ich ponad 500, co jest osobliwością na skalę światową.